O pomnikach nagrobnych słów kilka

Historię danego miasta, regionu czy kraju możemy poznawać z różnych źródeł. Utwory muzyczne czy literackie są zawsze bardzo ciekawym odzwierciedleniem epoki, w której powstały. Sięgamy po nie chętnie, bo są łatwo dostępne, a zapoznanie się z nimi wymaga najczęściej minimalnego wysiłku - ograniczonego do czytania bądź słuchania.

Warto jednak czasem podjąć też inny wysiłek - i to nie tylko w listopadowym jesiennym czasie - by wybrać się na cmentarz. Tam jedynym w swoim rodzaju świadectwem historii są pomniki nagrobne, które potrafią swoją formą materialną wiele opowiedzieć o minionych latach?

Pomniki i nagrobki

Podobnie jak my dziś podziwiamy nagrobki sprzed lat - tak pewnie i kiedyś przyszłe pokolenia będą spoglądać na nagrobki, które są obecnie stawiane na naszych cmentarzach. Warto więc, mając na uwadze wybór pomnika nagrobnego, pomyśleć i o tym, że również na cmentarzu funkcjonuje przysłowie "Jak cię widzą - tak cię piszą". Chociaż, oczywiście, to nie reguła.

Wśród pomników nagrobnych które obecnie najczęściej spotykamy na polskich cmentarzach możemy wyróżnić te stawiane na grobach pojedynczych oraz na grobach podwójnych, a także nagrobki zdobiące groby dziecięce. Ten podział jest ściśle związany z najpopularniejszymi rodzajami grobów. To, czy grób jest pojedynczy czy podwójny, często jest uzależnione nie tylko od życzenia rodzin osób zmarłych, ale też od ilości miejsc grzebalnych na cmentarzu, a także od jego architektury.

Wymienione nagrobki różnią się nie tylko wymiarami, a co za tym idzie, także kosztem. Koszty takich nagrobków jednak są i tak znacząco mniejsze, niż w przypadku grobowców, z których niejeden przypomina budowle sakralne (np. kapliczki). W grobowcach swoje miejsce wiecznego spoczynku znajdują całe rodziny, wspólnoty (np. zakonne) albo inne osoby, które - będąc ze sobą związane za życia - pragną być pochowane w bezpośredniej bliskości także po śmierci.

Zarówno pomniki nagrobne, jak i grobowce tworzone są z różnych materiałów. Wśród nich obecnie najpopularniejsze są nagrobki z granitu, chętnie wybierane tak ze względu na trwałość, łatwość ich konserwacji oraz stosunkowo dostępną cenę - zważywszy na ich walory. Jeszcze kilkadziesiąt lat temu materiałem najczęściej stosowanym do produkcji pomników nagrobnych było lastryko - czyli mieszanina betonu z wodą, cementem i grysem. Był - i jest on nadal -najtańszą opcją, jednak niechętnie zamawianą ze względu na mniejszą odporność na warunki zewnętrzne oraz problemy z jego pielęgnacją. Również mniejszą od granitu odpornością na zmienną pogodę - w naszej szerokości geograficznej bardzo kapryśną - charakteryzuje się marmur, który uznawany był za kamień wybierany przez osoby zamożne.

Zabytkowe i nowoczesne pomniki, nagrobki

Pomniki nagrobne były i są często niejako wizytówką osoby, która pod nim spoczęła. Zazwyczaj nagrobek to pozioma płyta oraz towarzysząca jej płyta pionowa z podstawowymi danymi dotyczącymi Zmarłego - takimi, jak imię, nazwisko, rok urodzenia, rok śmierci i czasem jakaś sentencja. Wystarczy jednak przespacerować się po cmentarzach - zarówno tych liczących sobie wiele lat, jak i tych nowoczesnych - aby natrafić na tak oryginalne formy nagrobne, jak np. miś z kamienia siedzący na nagrobku dziecięcym, samochód wyścigowy na nagrobku młodego kierowcy, albo nawet... młoda kamienna niewiasta siedząca przy nagrobku w kształcie fortepianu.

Tendencja do minimalizmu nie omija jednak także cmentarzy, stąd pewnie coraz wyraźniej zarysowujący się trend, aby także nagrobki były jak najprostsze -niekiedy ograniczone nawet jedynie do pionowej - bądź jedynie do poziomej - płyty, na której umieszcza się dane osobowe. Niektórym osobom to odpowiada, innym nie. Podobnie, jak różne formy pomników. Nie zawsze zależą one tylko i wyłącznie od gustu osoby, która je zamawiała. W wielu przypadkach o wielkości, formie i materiale użytym do wykonania nagrobka nadal decydują możliwości finansowe, niejednokrotnie mocno ograniczone...

Spacerując po cmentarzach i poznając historię zaklętą w nagrobkach warto pamiętać, że i tak najważniejsze, co po danym człowieku zostaje, jest niewidoczne dla oczu. Dobro bowiem przez kogoś uczynione - w przeciwieństwie do najtrwalszego nawet pomnika nagrobnego - potrafi przetrwać nie tylko dziesiątki, ale nawet setki czy tysiące lat..

Zobacz również: 🡆 W proch się obrócisz - i co dalej? Dyskusja o miejscach pochówku prochów ludzkich