Wykonawca testamentu - kim jest i co robi?

Testament czyli ostatnia wola danej osoby, a dokładniej rozrządzenie własnym majątkiem na wypadek śmierci. To akt tak istotny, że do jego realizacji może zostać wyznaczona specjalna osoba. Kim jest i jakie są jej obowiązki?

Wyznaczanie wykonawców testamentu w naszym kraju nie jest praktyką powszechną. Przepisy ustawy "Kodeks cywilny" wypowiadają się na ten temat w sposób dość lakoniczny. Jednak należy się spodziewać, że wraz ze wzrostem zamożności Polaków masy spadkowe po zmarłych będą coraz wyższe, skomplikowane w swojej strukturze prawnej i tym samym wymagające pracy wykonawcy testamentu.

Wykonawca testamentu - kto może nim być?

Zgodnie z Kodeksem cywilnym wykonawcą testamentu może zostać każda pełnoprawna dorosła osoba. Jedyną przeszkodą jest ubezwłasnowolnienie.

Testator - czyli spadkodawca - wyznacza na wykonawcę testamentu osobę zaufaną. Można ją zdefiniować bardzo precyzyjnie podając w testamencie dane personalne, ale wystarczy także oznaczenie typu: żona, spowiednik, wspólnik, syn o ile są to osoby łatwe do zidentyfikowania i rozpoznania.

Bardzo często wykonawcą testamentu jest prawnik sporządzający akt ostatniej woli.

Oprócz osób fizycznych w roli wykonawcy testamentu mogą występować osoby prawne (fundacje, uczelnie itd.) oraz ułomne osoby prawne czyli podmioty nieposiadające osobowości prawnej, ale dysponujące na mocy ustawy zdolnością prawną.

Kodeks cywilny nie ogranicza liczby wykonawców tego samego testamentu. Jeśli więc testator pozostawia duży majątek, to może wyznaczyć dowolną liczbę wykonawców testamentu. Mogą oni zajmować się odrębnymi, oznaczonymi częściami masy spadkowej.

Dlaczego powołuje się wykonawcę testamentu?

Wyznaczanie w testamencie osoby mającej przeprowadzić podział masy spadkowej jest podyktowane głównie troską spadkodawcy o losy majątku oraz o stan relacji między członkami rodziny. Chodzi przede wszystkim o uregulowanie zobowiązań, jeśli zmarły takie pozostawia i uniknięcie sporów czy konfliktów między spadkobiercami.

Wykonawca testamentu - uprawnienia

Osoba pozostawiająca testament, w którym wyznaczony jest wykonawca testamentu nie zawsze określa cele i zadania, które ów wykonawca ma zrealizować. W tej sytuacji stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego, który obowiązki wykonawcy testamentu sprowadza do następujących czynności:

• Zarządzanie masą spadkową,
• Spłacenie długów zmarłego,
• Wydanie spadkobiercom majątku.

Ta ostatnia czynność może przebiegać dokładnie zgodnie z wolą testatora, o ile ten w ostatniej woli wypowie się na temat sposobu podziału majątku. Jeśli dokument tego nie określa wykonawca testamentu dokonuje podziału masy spadkowej zgodnie z zasadą dziedziczenia ustawowego.

Bardzo często wykonawcy ostatniej woli realizują zapisy - polecenia dotyczące pochówku co do: formy (tradycyjny czy poprzedzony kremacją, świecki lub wyznaniowy), miejsca, scenariusza ceremonii, pomnika nagrobnego itp.

Czy wykonawca testamentu pobiera wynagrodzenie?

Za wykonaną pracę wykonawca ostatniej woli powinien być wynagrodzony jak za umowę zlecenia. Jeśli z treści testamentu nie wynika, że należy mu wypłacić określoną kwotę lub, że w zamian za pracę ma on otrzymać część spadku, to spadkobiercy zobowiązani są wypłacić wykonawcy testamentu wynagrodzenie w wysokości odzwierciedlającej nakład pracy, zaraz po jej zakończeniu. Wynagrodzenie dla wykonawcy testamentu wchodzi w skład masy spadkowej czyli jest traktowane jako zobowiązanie finansowe spadkobierców.

Wykonawca testamentu a zarządca spadku

Wiele osób utożsamia wykonawcę testamentu z zarządcą spadku. W praktyce często jest to ta sama osoba, bowiem testatorzy nadzwyczaj rzadko w ostatniej woli wyznaczają zarządców jako odrębne osoby. Wielu prawników uważa, że nie powinno się powoływać takich dwóch instytucji wykonawczych, gdyż trudno jest wyznaczyć ostre granice miedzy rolami, jakie mają do spełnienia. Klienci kancelarii notarialnych niejednokrotnie spotykają się z odmową sporządzenia testamentu wyznaczającego dwie osoby: wykonawcę i zarządcę. Czy słusznie?

W przypadku dużych i złożonych mas spadkowych warto rozdzielić obie role. Wykonawca testamentu zarządza majątkiem zmarłego do chwili przekazania go zarządcy oraz wypełnia inne zapisy testamentowe. Zadaniem zarządcy spadku jest przekazanie go w ręce spadkobierców, a do tego czasu działanie w ich imieniu. Wyraźnie widać, że obie funkcje nie krzyżują się: wykonawca testamentu działa w imieniu zmarłego, zarządca spadku działa w imieniu spadkobierców do czasu przejścia w ich ręce majątku zmarłego.

Zobacz również: 🡆 Kontakt ze zmarłą osobą