Pogrzeb harcerski

20-12-2022

Pogrzeb z udziałem harcerzy odbywa się zawsze według ściśle określonych zasad, zawartych w przepisach Musztry i Ceremoniału harcerskiego. Komu przysługuje pochówek według ceremoniału harcerskiego?

Dokument "Musztra i Ceremoniał harcerski" to załącznik nr 1 Uchwały nr 91/2019 Głównej Kwatery ZHP z dnia 22 października 2019 r. Reguluje on wszystkie kwestie związane z organizacją tego uroczystości w organizacjach harcerskich, a więc i ceremonii żałobnej.

Uroczystości pogrzebowe harcerskie ze względu na rodzaj ceremoniału dzielą się na bezwyznaniowe (świeckie) oraz wyznaniowe (np. katolicka, prawosławna, ewangelicka). Ceremonie o charakterze wyznaniowym prowadzi duchowny odpowiedniej religii i w czasie nabożeństwa żałobnego wystawiany jest posterunek honorowy. Posługę liturgiczną w trakcie nabożeństwa mogą zapewniać harcerze. Uroczystości o charakterze świeckim prowadzi natomiast Mistrz Ceremonii Pogrzebowej i przebiega ona zgodnie z opracowanym przez niego porządkiem. Co ważne: gospodarzem ceremonii pogrzebowej jest rodzina zmarłego i to z nią, a w dalszej kolejności także z osobą prowadzącą uroczystość, należy uzgodnić rolę i postępowanie harcerskiej asysty honorowej.

Asysta harcerska i posterunek honorowy

Harcerską asystę honorową w uroczystości pogrzebowej mogą stanowić:

• drużyna sztandarowa (z pocztem sztandarowym lub bez),
• harcerze wyznaczeni na posterunek honorowy,
• harcerze do niesienia poduszek z odznakami orderów i odznaczeniami,
• harcerze do niesienia wieńców i wiązanek,
• orkiestra harcerska,
• trębacz,
• werblista,
• w przypadku ceremonii wyznaniowej: harcerze do posługi liturgiczne.
  
  

Trumnę lub urnę ustawia się w kościele (domu pogrzebowym) na specjalnie przygotowanym katafalku. Może zostać wystawiony  wcześniej posterunek honorowy. Przed trumną lub urną ustawia się poduszki z przypiętymi odznakami orderów i odznaczeń, wieńce i wiązanki oraz, jeśli rodzina wyrazi takie życzenie, może zostać wystawiona fotografia zmarłego.

Na 5 minut przed rozpoczęciem uroczystości pogrzebowej rozprowadzający wprowadza i ustawia czteroosobowy posterunek honorowy w odległości kroku od trumny lub urny, którego członkowie zmieniają się co 5-10 minut. Momenty zmian posterunku honorowego ustala się z osobą prowadzącą ceremonię (duchownym lub mistrzem ceremonii). W przypadku trumny dwóch harcerzy ustawia się u wezgłowia, a dwóch na wysokości stóp a w przypadku urny ustawia się tylko dwóch harcerzy w podobny sposób.

W miejscach, w których odbywa się pogrzeb świecki (takim miejscem jest np. dom pogrzebowy) posterunek honorowy stoi frontem do zgromadzonych, w kościołach i obiektach sakralnych - frontem do trumny lub urny. Posterunek honorowy towarzyszy do zakończenia ceremonii na cmentarzu.

Harcerski kondukt pogrzebowy i ceremonia pochówku - szczegóły

Kondukt pogrzebowy formuje się w następującej kolejności:

1. symbol religijny (np. krzyż), jeśli jest obecny,
2. orkiestra (trębacz, werblista),
3. drużyna sztandarowa lub reprezentacyjna (z pocztem sztandarowym lub bez),
4. poczty sztandarowe jednostek (instytucji) wojskowych, organizacji pozarządowych i środowisk kombatanckich itp.,
5. harcerze z wieńcami i wiązankami,
6. harcerze z poduszkami z upiętymi odznakami orderów i odznaczeń (ustawieni w kolejności starszeństwa orderów i odznaczeń, poczynając od niesionego najbliżej trumny/urny),
7. ksiądz (mistrz ceremonii),
8. pojazd z trumną (urną),
9. rodzina zmarłego,
10. pozostali uczestnicy ceremonii.
    
    

Jeśli dom pogrzebowy lub obiekt sakralny znajduje się niedaleko cmentarza, wyznaczeni członkowie harcerskiej asysty honorowej oczekują na zakończenie wystawienia zwłok lub nabożeństwa pogrzebowego przed obiektem. Następnie osoba kierująca harcerską asystą honorową wprowadza harcerzy do obiektu po wieńce, wiązanki i poduszki z odznakami orderów i odznaczeń.

Harcerze oddają honory, zabierają wieńce, wiązanki i poduszki, po czym opuszczają obiekt i zajmują wyznaczone miejsca w kondukcie pogrzebowym. W czasie składania trumny (urny) do grobu lub urny do kolumbarium harcerze przyjmują postawę zasadniczą, a trębacz gra trzykrotnie sygnał "Cisza". Po złożeniu trumny do grobu lub urny do kolumbarium harcerze śpiewają Hymn Związku Harcerstwa Polskiego lub "Modlitwę harcerską".

Zobacz również: 🡆 Podziękowanie za udział w pogrzebie