Likwidacja grobu - aspekty prawne i organizacyjne

28-12-2020

Poszukując na cmentarzu miejsca spoczynku dawno zmarłych krewnych czy przyjaciół można przeżyć ogromne zaskoczenie, gdy zamiast tabliczki ze znajomym nazwiskiem ujrzymy grób zupełnie obcej osoby. Co stało się z poprzednim grobem? Czy to legalne? Jak uniknąć takiej sytuacji w przyszłości?

Miejsce na cmentarzu a prawo polskie

Organizacja pochówków uregulowana jest w ustawie z roku 1959. Biorąc pod uwagę, że wspomniany akt prawny w chwili powstania w wielu miejscach był powieleniem zapisów ustawy z roku 1932 można stwierdzić, że kwestię chowania zmarłych w Polsce opisują bardzo przestarzałe przepisy. W dodatku nie są one zbyt często modyfikowane i dostosowywane do wymogów współczesności. Jako przykład można przywołać problem niezwykle rygorystycznych zasad postępowania z prochami ludzkimi, których w Polsce nie można grzebać w miejscach innych niż cmentarze, rozsypywać, przechowywać w domu. Ludzkie prochy po spopieleniu są biologicznie nieaktywne i całkowicie bezpieczne dla środowiska, więc dziwi przymus umieszczania ich w grobach lub kolumbariach.

W ustawie o grzebaniu zmarłych jest mowa się o wykupie miejsca grzebalnego na okres minimum 20 lat. Nie ma możliwości wykupienia wieczystego. W praktyce oznacza to, że w przypadku braku chęci prolongowania umowy cywilnoprawnej z cmentarzem grób może zostać zlikwidowany. Wiele zarządów cmentarzy, głównie komunalnych, posiada w swoich regulaminach dłuższy okres użytkowania miejsca pochówku - nawet do 25 - 30 lat.

Na czym polega likwidacja grobu?

Decyzję o likwidacji grobu podejmuje zarząd cmentarza w sytuacji, gdy:

• Nikt z kręgu rodziny czy znajomych osób umieszczonych w grobie nie wykazuje chęci uiszczenia opłaty prolongującej umowę na kolejny okres użytkowania,
• Stan grobu i jego otoczenia wskazują na zapomnienie i opuszczenie, brak zainteresowania i wykonywania czynności pielęgnacyjnych czy remontowych.

Problem opuszczonych, zaniedbanych grobów najczęściej dotyczy osób samotnych oraz tych, których krewni zamieszkują w znacznej odległości od cmentarza, często za granicą. Aby uniknąć nieprzyjemności związanych z likwidacją warto nawiązać kontakt z administracją cmentarza, która zazwyczaj z wyrozumiałością podchodzi do opóźnień w uiszczaniu opłat cmentarnych, pozwala je rozkładać na dogodne raty. Dobrym rozwiązaniem jest także zlecenie opieki nad grobem profesjonalnej firmie - groby zadbane i dobrze utrzymane mają większe szanse na nienaruszalność niż te popadające w ruinę całkiem opuszczone.

W przypadku podjęcia decyzji o likwidacji usuwane są zewnętrze elementy mogiły: płyty nagrobne, tablice, krzyże. Wnętrze grobu pozostaje nienaruszone. Przyjmuje się, że po okresie 20 lat zawartość grobu ulega całkowitej mineralizacji (rozłożeniu, rozpadowi). Pochówek nowej osoby polega na umieszczeniu jej na szczątkach poprzedników.

Czy od likwidacji grobu można się odwołać?

Usunięcie naziemnych elementów grobu nie jest tożsame z likwidacją miejsca pochówku - szczątki przed laty złożone w mogile pozostają w niej na zawsze. Jeśli krewni zmarłego złożą do administracji wniosek o umieszczenie tabliczki informacyjnej z nazwiskiem bliskiej im osoby udowadniając jednocześnie, że mimo nieprzedłużenia umowy wykazywali się dbałością o grób, to nie ma powodu, aby takiego prawa im odmówić. W przypadku braku zgody można odwołać się do sądu.

Warto także wiedzieć, że zarząd cmentarza nie ma uprawień do obciążania kosztami likwidacji grobu krewnych osób pochowanych w rzeczonym miejscu.

Likwidacja grobu - jak można jej uniknąć?

Zachowanie grobu wiąże się z koniecznością przedłużenia umowy z właścicielem cmentarza. Przedłużenie prawa do użytkowania miejsca grzebalnego jest niezwykle proste, choć nieco kosztowne. W tym celu wystarczy w terminie upływu okresu umowy zgłosić do zarządu cmentarza chęć prolongowania rezerwacji miejsca na kolejny okres umowny, złożyć zastrzeżenie ponownego użycia grobu i wnieść opłatę zgodną z obowiązującym na danym terenie cennikiem.

Zobacz również: 🡆 Pochówek osoby bezdomnej - kwestie formalne i praktyczne