Wróć do listy porad

Czy dziecko powinno uczestniczyć w pogrzebie?

Czy dziecko powinno uczestniczyć w pogrzebie?

W ciągu życia przeżywamy różne uroczystości. Są wśród nich uroczystości radosne, jak chociażby wesele, na które chodzimy z reguły bardzo chętnie i to od najmłodszych lat. Są jednak też uroczystości smutne, którym towarzyszy wiele niełatwych emocji, jak uroczystość pogrzebowa.

Osoby dorosłe, znające już życie od jego zarówno jasnej, jak i ciemnej strony, wiedzą, że obecność na pogrzebie, choć nie obowiązkowa, jednak jest ważna z różnych powodów - i dlatego na uczestniczenie w pogrzebie się decydują. Co jakiś jednak czas powraca jak bumerang wątpliwość: jak mają w obliczu śmierci zachować się dzieci? Pojawia się też często pytanie: czy dziecko powinno uczestniczyć w pogrzebie?

Odpowiedź na to pytanie jest złożona i należałoby brać pod uwagę różne kwestie. Jedną z nich jest wiek dziecka. Z powodów logistycznych - o ile nie jest to koniecznością związaną np. z niemożnością zorganizowania opieki nad nimi - bardzo małe dzieci mogą zostać w domu, w czasie gdy rodzice idą na pogrzeb. Natomiast w przypadku dzieci starszych - od mniej więcej 4 roku życia wzwyż - kwestię obecności dzieci na pogrzebie należy rozważyć - rozpatrując także kolejne zagadnienie, jakim jest stopień pokrewieństwa i więź łącząca dziecko ze Zmarłą Osobą. Jeśli jest to ktoś, z kim dziecko było mocno związane emocjonalnie, nie należałoby pozbawiać dziecka możliwości pożegnania się z tą Osobą.

W takiej sytuacji należałoby rozpocząć od rozmowy, w której należy wyjaśnić - w sposób dostosowany do wieku - że kochana babcia czy ciocia umarła i już jej wśród nas nie będzie. Takie rozmowy należą do szczególnie trudnych także ze względu na to, że trudno jest dobrać odpowiednie słowa. Powiedzenie kilkuletniemu dziecku, że "babcia odeszła" może sprawić, że dziecko będzie wytrwale czekało na to, aż babcia wróci... Nie istnieje jednak jeden słuszny model rozmowy i jeden słuszny zestaw słów. Każdy opiekun dziecka zna jego poziom intelektualny i wie, jakie pojęcia będą dla niego stosunkowo klarowne.

Czy dziecko powinno uczestniczyć w pogrzebie?

Warto też spróbować opowiedzieć o uroczystościach pogrzebowych - tak, aby dziecko nie czuło się zaskoczone i zdezorientowane np. tym że osoby obecne na pogrzebie mogą płakać. Jeśli dziecko wyrazi pragnienie, aby być na pogrzebie - warto je zabrać i pamiętać, żeby w czasie ceremonii być blisko dziecka tak, aby miało możliwość - kiedy będzie tego potrzebować - przytulić się czy o coś zapytać. Zaś po pogrzebie warto jeszcze raz zagadnąć dziecko o to, w czym uczestniczyło. Może będzie chciało czymś się podzielić? Nie można zapominać, że są ciężary, które są zbyt duże - jeśli dla dorosłych pogrzeb jest trudnym przeżyciem, to pewnie jest taki też dla dziecka. Tu w szczególny sposób sprawdza się, że ciężar podzielony z kimś zaufanym staje się lżejszy.

Z biegiem lat, w miarę dorastania dziecka warto wsłuchiwać się w jego pytania - także te niełatwe, które dotykają śmierci - i nie bać się także mówić dziecku o swoich emocjach. To nie jest ujma dla dorosłego, jeśli przyznaje się przed dzieckiem, że jest mu smutno, gdy wspomina zmarłą babcię. Dziecko uczy się wtedy, że emocje są czymś normalnym, ludzkim. Że nie należy się bać także łez, bo i one - jak śmierć - należą do życia. I na co dzień warto o tym pamiętać... Także wtedy, kiedy - zwłaszcza w wieku dojrzewania - nastolatki nie radzą sobie z emocjami tak na co dzień, jak i w najtrudniejszych sytuacjach, i mogą wyrażać je w sposób gwałtowny i niezrozumiały - np. odmawiając udziału w pogrzebie kogoś bliskiego. Warto wtedy spróbować dowiedzieć się, jaka jest przyczyna tej odmowy, ale nie zmuszać - tylko wspomnieć, że choć pogrzeb jest smutną i trudną uroczystością, ale jest to też sposób, aby okazać zmarłej osobie nasz szacunek i wdzięczność. Nastolatek, bardzo czuły na punkcie swojej autonomii, sam rozważy pewnie raz jeszcze, jaką decyzję podjąć.

Najważniejsze jest, aby w rozmowach z dziećmi nie unikać trudnych tematów, a więc i nie czynić ze śmierci tematu tabu. Nie da się bowiem człowieka trzymać przez całe życie pod kloszem błogiej nieświadomości, że los ludzki to nie wieczna zabawa. Życie człowieka to bowiem nie tylko radość narodzin, ale i łzy ostatniego pożegnania. Dlatego tak ważne jest, żeby z tego, co ma miejsce między tymi dwoma wydarzeniami starać się czerpać pełnymi garściami...


Zobacz również: 🡆 Czy dziecko powinno uczestniczyć w pogrzebie?