Odprawa pośmiertna - dla kogo?

Różne są koleje ludzkiego losu. Wielu z pracujących przechodzi na emeryturę, by móc przeżyć pogodną jesień życia. Czasem jednak ktoś umiera w wieku produkcyjnym. Jeśli pozostawał w stosunku pracy lub pobierał zasiłek chorobowy - należy się mu odprawa pośmiertna.

Artykuł 93 ustawy Kodeks Pracy stanowi, że z tytułu zgonu pracownika pozostającego w stosunku pracy lub mającego miejsce w czasie pobierania zasiłku chorobowego po ustaniu owego stosunku, rodzinie należy się odprawa pośmiertna.

Nie ma znaczenia miejsce zgonu, wymiar zatrudnienia, ani podstawa zatrudnienia - jedynym warunkiem jest to, że pracownik zmarł w trakcie trwania stosunku pracy lub w okresie zasiłku.

Odprawa pośmiertna - komu przysługuje?

Krąg osób upoważnionych do wypłaty odprawy pośmiertnej jest węższy, niż ustawowi spadkobiercy - odprawa nie jest masą spadkową, więc grono uprawnionych do wypłaty zasiłku jest ograniczone do:

- małżonka,
- innych członków rodziny spełniających warunki uzyskania renty rodzinnej.

Odprawę pośmiertną wypłaca się więc małżonkowi oraz dzieciom do 16 roku życia (własnym, adoptowanym, przysposobionym, dzieciom współmałżonka) lub do 25 roku życia o ile nadal się uczą. Jeśli do osiągnięcia wieku 16 (25 lat) dzieci stały się niezdolne do samodzielnej egzystencji - odprawę wypłaca się niezależnie od ich wieku.

Dzieciom i małżonkowi wypłaca się odprawę pośmiertną dzieląc ją na równe części. Jeśli poza małżonkiem nie ma innych uprawnionych odprawę wypłaca się w kwocie równej połowie wartości.

Jeśli zmarły nie miał współmałżonka i dzieci, to odprawę mogą otrzymać wnuki, prawnuki, przyjęte na wychowanie rodzeństwo. Do grona osób uprawnionych do renty rodzinnej zaliczają się także rodzice zmarłego oraz rozwiedziony małżonek, o ile spełniają oni warunki określone w ustawie o rentach i emeryturach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Odprawa pośmiertna - jakie dokumenty?

Bliscy zmarłego pracownika ubiegający się o wypłatę odprawy pośmiertnej muszą okazać stosowne dokumenty potwierdzające ich prawo do odprawy.

Najczęściej potrzebne są:

• Akt zgonu pracownika (potwierdzona kserokopia),
• Akt małżeństwa (potwierdzona kserokopia),
• Akty urodzenia dzieci,
• Informacje - zaświadczenia ze szkół/uczelni o kontynuowaniu nauki,
• Potwierdzenie z ZUS o spełnianiu warunków o prawie do renty rodzinnej.

Dodatkowo pracodawca potrzebuje numerów identyfikacyjnych PESEL lub NIP, adresu zamieszkania, nazwy i adresu właściwego dla miejsca zamieszkania urzędu skarbowego oraz numeru konta, na które zostanie przelana odprawa.

Szczegółowy tryb wypłaty odpraw pośmiertnych powinien znajdować się w regulaminach pracy obowiązujących w zakładzie.

Po załatwieniu spraw związanych z odprawą pośmiertną pracodawca obowiązany jest wystawić świadectwo pracy z adnotacją określającą przyczynę ustania stosunku pracy jako: "wygaśnięcie umowy/zgon pracownika art. 63 KP".

Odprawa pośmiertna a podatek

Odprawy pośmiertne co do zasady zwolnione są z podatku dochodowego od osób fizycznych. Osoby, którym wypłacono odprawę otrzymają od pracodawcy PIT-11, gdzie odprawa będzie wykazana w pozycji "Prawa autorskie i inne prawa, o których mowa w art. 18 ustawy".
PIT - 11 należy rozliczyć łącznie z innymi w ustawowym terminie rozliczania podatku rocznego.

Bywa, że układy zbiorowe lub wewnętrzne regulaminy firmowe przewidują wypłatę odpraw pośmiertnych wyższych, niż nakazuje Kodeks Pracy. Według jego zapisów standardowa odprawa jest równa kwocie:
- jednomiesięcznego średniego wynagrodzenia w przypadku pracowników zatrudnionych mniej niż 10 lat u jednego pracodawcy,
- trzymiesięcznego dla zatrudnionych 10 lat,
- sześciomiesięcznego w przypadku okresu zatrudnienia 15 lat i więcej.

W tej sytuacji rodzi się pytanie: czy wyższa od ustawowej odprawa rodzi obowiązek podatkowy? Czy od kwoty powyżej ustawowej trzeba odprowadzić zaliczkę do urzędu skarbowego? Zasada zwolnienia odprawy z podatku działa również w takim przypadku - wysokość odprawy nie ma wpływu na zmianę zasady dotyczącej zwolnienia odpraw z opodatkowania.

Jeśli wraz z odprawą pośmiertną pracodawca wypłacił rodzinie zmarłego inne świadczenia, to będą one opodatkowane zgodnie ze skalą podatkową.

Zobacz również: 🡆 Czy stypa jest obowiązkowa?