Całun - wczoraj i dziś

21-12-2020

Całun ma długą historię, ale nie jest on reliktem przeszłości. W wielu kulturach całun nadal stanowi ważny element w ceremonii pogrzebowej. Chociaż w przeszłości jego rola była głównie praktyczna, to i we współczesnych czasach ma on ogromną wartość nie tylko symboliczną, ale i praktyczną.

Całun to tkanina przykrywająca ciało Zmarłego, trumnę lub katafalk. Mówiąc o całunie, na pierwszą myśl większości z nas przychodzi Całun Turyński. Nic dziwnego, gdyż na tym lnianym płótnie odbity został wizerunek człowieka. Według tradycji chrześcijańskiej w płótno to zostało owinięte ciało Jezusa Chrystusa, chociaż Kościół Katolicki, jak i inne chrześcijańskie wyznania pozostawiają tę kwestię osobistym osądom wierzących. Dziś, mówiąc o całunie, porusza się głównie jego temat w związku z Całunem Turyńskim, ale historia samego całunu jest bogatsza.

Całun Turyński

Całun Turyński to lniane płótno o wymiarach 4,4 m na 1 m. Nazwa pochodzi od Turynu, miasta we Włoszech, w którym całun znajduje się od 1578 roku. Ten wyjątkowy kawałek płótna, można obejrzeć kilka razy do roku. W pozostałe dni jest szczelnie schowany, aby uniknąć blaknięcia jego włókien, do którego mogłoby dojść przy stałej ekspozycji światła.

Wyjątkowość tego płótna - jak zostało wcześniej wspomniane - wynika z tego, że jest na nim wyraźnie odbita męska sylwetka. Dla wielu wierzących jest to właśnie postać Jezusa Chrystusa. Sposób utrwalenia wizerunku pozostaje nieznany do dzisiaj, natomiast naukowcy ustalili kilka bardzo istotnych faktów. Odbity wizerunek należy do człowieka, który był ukrzyżowany. Na płótnie znajdują się również ślady ludzkiej krwi z grupy AB Rh (+).

Chociaż Całun Turyński to najsłynniejsze płótno, o jakim można usłyszeć, to jego historia nie kończy się na Turynie. Zastosowanie całunu w ceremoniach pogrzebowych było powszechne w przeszłości, a w niektórych kulturach, a także krajach nadal jest praktykowane. Także w Polsce.

Całun w przeszłości

W średniowiecznej Europie grubym płóciennym materiałem okrywano najbiedniejszych zmarłych, którzy nie mieli możliwości bycia pochowanym w trumnie. Bogatszych natomiast pokrywano bardzo cienkim materiałem, który dodatkowo był nasączony woskiem tak, aby przylegał bardzo blisko ciała. Sposób ten praktykowano również z jednego powodu, aby nie chować nieboszczyka w odzieży zdatnej jeszcze do noszenia. Szacuje się, że taki sposób pochówku był praktykowany aż do renesansu.

Całun w różnych kulturach

W kulturze żydowskiej ciało zmarłego chowa się tego samego dnia, w którym doszło do śmierci. Wyjątkiem jest okres trwania szabatu lub sytuacja, w której oczekuje się na przyjazd zmarłego. Jednym z elementów przygotowania ciała do pogrzebu w judaizmie jest przykrycie zmarłego całunem w kolorze czarnym, obowiązkowo materiał musi być naturalny z lnu, wełny lub bawełny, zabrania się jednak mieszania ze sobą tkanin. Zakaz ten wywodzi się z Tory. Ciało owinięte w całun następnie wkłada się do trumny.

W tradycji muzułmańskiej również tradycją jest chowanie ciała w jak najkrótszym czasie od dnia śmierci. Ciało do pogrzebu przygotowuje najbliższy członek rodziny, który jest tej samej płci, co zmarły, aby nawet po śmierci zachować intymność. Przygotowanie ciała do pochówku w islamie rozpoczyna się od jego umycia. W porównaniu do innych kultur kosmetyka pośmiertna jest stosowana tylko w przypadku, kiedy ciało zostało widocznie uszkodzone. Kolejnym krokiem jest owinięcie ciała w biały całun. W tradycji muzułmańskiej nie stosuje się trumien, a ciało chowa się w ziemi lub w piasku, owinięte jedynie w całun.

Całun obecnie 

Również dziś - także w Polsce - jest używany całun, którym okrywa się ciało Zmarłego, zwłaszcza wtedy, kiedy wybraną formą pochówku jest kremacja. W całun owijane są ciała nie tylko dorosłych Zmarłych, ale również dzieci.

Całun używany jest przede wszystkim w religii prawosławnej. Na znak przynależności zmarłego do Kościoła Prawosławnego ciało nieboszczyka owija się białym płótnem. Ciało następnie jest okadzane przez kapłana. Dopiero po tym trumna może zostać zamknięta i złożona do grobu. 

Całun bywa stosowany również w czasie pogrzebów katolickich - nasuwa to skojarzenie z ciałem Chrystusa, które w całun właśnie zostało owinięte w czasie pogrzebu.

Całuny, które zajmują coraz ważniejsze miejsce wśród akcesoriów pogrzebowych, tworzone są najczęściej z bawełny albo lnu; mogą być wyszywane, ale także pozbawione ozdób.

Zobacz również: 🡆 Etapy żałoby - od szoku po ukojenie