Jak wygląda różaniec za zmarłego przed pogrzebem?

02-08-2019

W tradycji chrześcijańskiej modlitwie w intencji zmarłych przypisuje się wielkie znaczenie. Spośród wszystkich modlitw i litanii za jedną z najważniejszych uznaje się Różaniec. Jego medytacyjny charakter ma właściwości kojące dla ludzkiego serca. Modlitwy za zmarłych mają pomóc im w drodze do wieczności, zaś żywym ułatwić rozważanie nad kruchością i ulotnością ludzkiego bytu.

Kiedyś Różaniec za zmarłego był nieodłączną częścią rytuałów przedpogrzebowych. Dzisiaj jego znaczenie nadal jest istotne, głównie dla ludzi wierzących, ale wszechobecny pośpiech nie ominął również ostatniego pożegnania - i dlatego współczesne modlitwy za Zmarłych, w tym Różaniec, odbywają się więc nieco inaczej, niż te przed laty.

Różaniec - modlitwa na każdą okazję

Odmawianie Różańca kultywowane jest od Średniowiecza. Także dziś wiele osób odmawia go codziennie. W październiku, który jest miesiącem poświęconym Różańcowi, są nawet wieczorne nabożeństwa różańcowe w kościołach. Od niepamiętnych czasów modlitwę różańcową odmawiano również podczas czuwania przy zmarłych. Modlitwa ta miała wyprosić u Boga, za pośrednictwem Matki Bożej - Maryi - i wszystkich świętych łaskę dla zmarłego i zagwarantować mu odkupienie win oraz wieczysty spokój.

Układ modlitw w różańcu

Każdorazowo odmawianie Różańca rozpoczyna się od zrobienia znaku krzyża. Następnie odmawiane są cztery modlitwy:

- Skład Apostolski (Wierzę w Boga...) - 1 raz

- Modlitwa powszechna (Ojcze nasz) - 1 raz

- Zdrowaś Mario - 3 razy

- Uwielbienie Trójcy Świętej (Chwała Ojcu...) - 1 raz

Po tym modlitewnym wstępie odczytywana jest nazwa rozważanej tajemnicy. Można również przeczytać odpowiedni tekst z Pisma Świętego. Następnie zaś odmawia się:

- Ojcze nasz - 1 raz

- Zdrowaś Mario - 10 razy

- Chwała Ojcu - 1 raz

Jeśli jest to Różaniec za zmarłego, dodaje się modlitwę Wieczny odpoczynek.

Podczas modlitwy używa się nanizanych na sznur paciorków - czyli różańca, który może być wykonany z drewna, metalu, tworzywa lub dowolnego materiału. Przesuwanie paciorków między palcami sprzyja skupieniu, a zarazem jest sposobem na stosunkowo proste odliczanie ilości modlitw już wygłoszonych.

Modlitwa różańcowa za zmarłych

Odmawianie Różańca jest wciąż kultywowane przez katolików, także przy okazji uroczystości żałobnych. Jednak na wielkich cmentarzach miejskich pośpiech nie sprzyja żałobnikom. Gdy pojawia się kwestia poprowadzenia nabożeństwa za zmarłego, nie wszyscy wiedzą jak wygląda taka modlitwa różańcowa i jak ją zorganizować oraz poprowadzić. Ograniczony czas ceremonii  i wystawienia zwłok pozwala na modlitwę z reguły w wersji mocno okrojonej.

Na wsiach, gdzie jeszcze czasem są pochówki z eksportacją z domu zmarłego, odmawia się Różaniec w czterech częściach. Dawniej modlitwa miała trzy części składowe: tajemnice radosne, bolesne i chwalebne. Obecnie - od 2002 roku - Papież św. Jan Paweł II dodał jeszcze tajemnice światła. Każda część Różańca to pięć tajemnic, więc pełna wersja modlitwy to aż 20 tajemnic. Na odmówienie tak długiej modlitwy potrzebne są dwie - trzy godziny.

W czasach trzyczęściowego Różańca panował zwyczaj grzebania zwłok trzy dni po śmierci, więc codziennie w domu zmarłego odmawiano modlitwę poświęconą jednej części rozważań. Gdy ilość tajemnic się zwiększyła - w pierwszym dniu odmawiano dwie części, a potem po jednej.

Współcześnie również na wsiach nie zawsze odmawia się pełen Różaniec. Zdarza się, że - podobnie jak w miastach - przed pogrzebem w kaplicy lub w kościele odmawia się modlitwy poświęcone jednej, wybranej części. Nie muszą być to tajemnice bolesne związane z męką i śmiercią Chrystusa, na co wskazywałby bolesny charakter uroczystości. W Kościele katolickim - nie tylko w Polsce - przyjęto bowiem powszechnie zwyczaj rozważania różnych tajemnic w zależności od dnia tygodnia. I tak:

- tajemnice radosne przypadają na poniedziałki i soboty,

- tajemnice światła rozważa się w czwartek,

- tajemnice bolesne odmawia się we wtorek i piątek,

- tajemnice chwalebne - w środę i niedzielę.

Do odmawiania modlitwy w sposób publiczny potrzebna jest osoba potrafiąca umiejętnie zachęcić obecnych oraz umiejąca poprowadzić całą modlitwę. Podczas czuwania nieraz intonuje się odpowiednie pieśni. Tak zwani przewodnicy modlitewni, występujący głównie na wsiach, też to potrafią, a rodzaj pieśni dobierają do wieku zmarłego - inne dla osób starszych, zaś inne dla zmarłych dzieci.

Obok pieśni rozważaniom różańcowym towarzyszą również inne modlitwy, szczególnie za wcześniej zmarłych z tej samej rodziny. Często odmawia się też różnego rodzaju litanie oraz czyta fragmenty Pisma Świętego.

Dawniej, po zakończeniu ostatniej modlitwy różańcowej w domu zmarłego, modlący się nie opuszczali domu żałoby: spędzali całą noc na czuwaniu przy Zmarłym. Ten czas, zwłaszcza na Kaszubach, określano mianem "pustej nocy" i przypisywano mu szczególne znaczenie - ostatnia noc zmarłego na ziemi musiała być wypełniona modlitwą.

Zobacz również: 🡆 Pochówek dzieci nienarodzonych - jak zorganizować pogrzeb dziecka nienarodzonego?